Participatie of Bestuurlijke Firewall?

Direct naar het evaluatierapport over bewonersparticipatie bij stedelijke vernieuwing


Gepubliceerd op 6 december 2011

Laatst bijgewerkt op 23 juni 2012, 17.50 uur.


Bewonersparticipatie – hoe vaak lezen we niet dat bestuurders er groot belang aan hechten? Participatie is: samen dingen doen, bijvoorbeeld samen plannen maken.

Toch komt bewonersparticipatie in de praktijk maar weinig voor als het gaat om samenwerking tussen bestuurders en bewoners. Er zijn tal van signalen dat bestuurders een soort firewall gebruiken, net zoals wij in onze computers een firewall gebruiken tegen virussen, spionagesoftware en andere rommel. Met hun eigen firewall houden bestuurders de burgers op afstand.

Een voorbeeld: eind mei 2012, een bewoonster van gevorderde leeftijd wil vuilnis signaleren die voor haar woning ligt op een tijd en plaats dat die daar niet hoort. Héél veel vuilnis. Ze belt dus 14020 – hét nummer dat bewoners en autoriteiten bij elkaar zou moeten brengen. Maar meneer 14020 weigert haar de telefoonnummers te geven van de vuilnisophaaldienst en van de milieupolitie. De bewoonster ziet meerdere malen auto's van de reinigingsdienst voorbij rijden, klaarblijkelijk onder het motto van: goed kijken, maar aankomen niet...

Enige afstand tussen burgers en bestuurders kan nuttig zijn. Maar wanneer bestuurders bewoners op een 'rare' manier op afstand houden bij zaken die ingrijpen in de directe woon- of leefsituatie van bewoners, vergroot dat de kans op een loopgravenoorlog. Die wordt toch al te vaak gesignaleerd.

De bestuurlijke firewall bestaat uit een groot aantal componenten die in de praktijk in wisselende samenstelling ingezet worden, maar zelden allemaal tegelijk:

Deze firewall-componenten kwamen tevoorschijn uit de jarenlange ervaring van tal van bewonersgroepen in en rond Amsterdam. Het zijn evenzovele aangrijpingspunten om als bewoners te gebruiken om 'binnen' te komen in planvorming voor zaken die jou als bewoners sterk raken. Wellicht zijn er meer. We horen ze graag.

Hoe samen-goede-plannen-maken wél werkt, staat heel compact en toch concreet in hoofstuk 3 van het evaluatierapport over het zogenaamde Participatietraject voor de Vernieuwing van Slotermeer1, van augustus 2008.

Een van de belangrijkste voorwaarden voor een 'civil society', voor verantwoordelijk burgerschap, is het erkennen van probleemeigendom. Waar het probleemeigendom door bestuurders in een vroeg stadium van bewoners wordt 'afgepakt', krijgt vervreemding alle gelegenheid om de kloof tussen burgers en bestuurders in stand te houden of zelfs te vergroten. Het zelfde geldt voor een te enge definitie van een probleem. Zoiets kan wijzen op institutionele bevangenheid van het ambtelijk apparaat, op 'groepsdenken'. Dit is vergelijkbaar met 'tunnelvisie' van een rechercheur in een misdaadzaak. Door zo'n 'tunnelvisie' ziet deze belangrijke aspecten van een probleem of oplossing over het hoofd.

Al tientallen jaren is bekend dat ervaren ambtenaren op sleutelposities soms een belangrijke barrière vormen tegen transparantie en tegen gelijkwaardig overleg tussen bewoners en bestuurders. Zulke ambtenaren zijn immers belangrijke adviseurs van vooral de portefeuillehouders.

Mei 2012. Het rapport Vertrouwen in burgers komt in de publiciteit. De website NRC.nl meldt: het was één en al 'kan niet' en 'moeilijk', verzucht een initiatiefnemer in Vertrouwen in burgers. Een rapport waarmee de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid radicaal partij kiest voor betrokken burgers die stuklopen op 'bestuurderslogica'. Ambtenaren krijgen een les maatschappijleer2.

Alleen: 'les krijgen' betekent nog helemáál niet dat de student iets leert, iets beter kan, een betere houding ontwikkeld heeft...


Print Friendly and PDF






top